|
S.No.
|
प्रमुख
शब्द
|
पर्यायवाची
शब्द
|
|
1.
|
अहंकार
|
अभिमान, घमण्ड, गर्व, दर्प, अहम्
|
|
2.
|
अतिथि
|
अभ्यागत, मेहमान, पाहुना, व्रात्य, आगन्तुक
|
|
3.
|
असुर
|
दानव, दनुज, राक्षस, निशाचर, दैत्य
|
|
4.
|
अचरज
|
अचंभा, आश्चर्य, कुतूहल, कौतुक, विस्मय
|
|
5.
|
अमृत
|
सुधा, पीयूष, अमिय, सोमरस, सुरभोग
|
|
6.
|
आँसु
|
अश्रु, नयनजल, दृगजल, दृगांबु
|
|
7.
|
आग
|
अनल, अग्नि, पावक, वह्नि, हुताशन
|
|
8.
|
आकाश
|
नभ, गगन, अंबर, व्योम, अन्तरिक्ष, दृौ
|
|
9.
|
आँख
|
नेत्र, नयन, चक्षु, अक्षि, लोचन, दृग
|
|
10.
|
इन्द्र
|
देवेन्द्र, सुरेश, शक्र, पुरन्दर, देवेश,
देवाधिपति
|
|
11.
|
इच्छा
|
अभिलाषा, कामना, चाह, लालसा, आकान्क्षा
|
|
12.
|
ईश्वर
|
जगदीश, नारायण, प्रभु, भगवान, दीनानाथ,
जगतपिता
|
|
13.
|
औरत
|
स्त्री, नारी, वामा, दारा, कान्ता, महिला
|
|
14.
|
उन्नति
|
उत्थान, उत्कर्ष, प्रगति, अभ्युदय, उदय
|
|
15.
|
क्रोध
|
कोप, रोष, गुस्सा, आवेश, मत्सर, मन्यु
|
|
16.
|
कुत्ता
|
श्वान, कुक्कर, सारमेय, श्वा, शुनक
|
|
17.
|
कपड़ा
|
वस्त्र, चीर, वसन, अंबर, पट, दुकूल
|
|
18.
|
कौआ
|
काक, काग, वायस, द्रोण, एकाक्ष, चक्री
|
|
19.
|
कमल
|
नीरज, जलज, पद्म, सरोज, पङ्कज, अरविंद
|
|
20.
|
कोयल
|
पिक, कोकिल, कुहुकिनी,
वनप्रिय, पञ्चमा परभृत
|
|
21.
|
कृपा
|
दया, अनुग्रह, अनुकंपा,
करुणा, उदारता
|
|
22.
|
घर
|
गृह, सदन, आवास, भवन, धाम, आलय
|
|
23.
|
गङ्गा
|
जाह्नवी, भागीरथी, सुरसरि, देवापगा, मन्दाकिनी
|
|
24.
|
गणेश
|
गजानन, गणपति, विनायक, लंबोदर, विध्नेश
|
|
25.
|
खून
|
रुधिर, रक्त, लहू, शोणित, प्राणद
|
|
26.
|
जल
|
वारि, अंबु, तोय, नीर, सलिल, उदक
|
|
27.
|
तालाब
|
सर, सरोवर, तड़ाग, जलाशय, पोखर, ताल
|
|
28.
|
चाँद
|
इन्दु, शशि, निशाकर, रजनीश, सोम, विधु
|
|
29.
|
झण्डा
|
ध्वज, पताका, निशान, केतु, ध्वजा, केतन
|
|
30.
|
देह
|
तन, काया, शरीर, बदन, जिस्म, अङ्ग
|
|
31.
|
दिन
|
वार, वासर, दिवस, दिवा, अह्न, रोज
|
|
32.
|
दुख
|
कष्ट, व्यथा, विपदा, विषाद, वेदना, शोक
|
|
33.
|
धरती
|
धरा, पृथ्वी, भू, अवनि, वसुन्धरा, धरित्री
|
|
34.
|
धनुष
|
चाप, कमान, धनु, धन्वा, शरासन
|
|
35.
|
निर्मल
|
साफ, स्वच्छ, शुद्ध,
पावन, विमल, पवित्र
|
|
36.
|
नदी
|
सरिता, तटिनी, तरङ्गिणी, निर्झरणी, कल्लोलनी,
आपगा
|
|
37.
|
नाव
|
नौका, किश्ती, तरणि, तरी, पोत, तरिका
|
|
38.
|
पत्थर
|
पाषाण, प्रस्तर, पाहन, शिलाखण्ड, उपल
|
|
39.
|
पक्षी
|
विहग, विहङ्ग, द्विज,
शकुनि, अण्डज, खग,
नभचर
|
|
40.
|
पहाड़
|
नग, शैल, पर्वत, अचल, भूधर, गिरि, मेरु, अद्रि
|
|
41.
|
पवन
|
वायु, समीर, वात, मारूत, अनिल, समीरण
|
|
42.
|
पुत्र
|
सुत, तनय, आत्मज, वत्स, तनुज, नन्दन
|
|
43.
|
पेड़
|
वृक्ष, तरु, विटप, पादप, द्रुम, महीरुह
|
|
44.
|
पुत्री
|
सुता, तनया, आत्मजा, वत्सा, तनुजा, बेटी
|
|
45.
|
बाग
|
बगीचा, वाटिका, उपवन, कुञ्ज, उदृान, निकुञ्ज
|
|
46.
|
बन्दर
|
वानर, कपि, मर्कट, हरि, शाखामृग
|
|
47.
|
बिजली
|
विद्धुत, चपला, चञ्चला, दामिनी, क्षणप्रभा,
सौदामिनी
|
|
48.
|
फूल
|
पुष्प, सुमन, कुसुम, प्रसून, पुहुप,
सार
|
|
49.
|
मित्र
|
सखा, साथी, सहचर, मीत, दोस्त, स्नेही
|
|
50.
|
माता
|
जननी, जन्मदात्री, धात्री,
अंबा, माँ
|
|
51.
|
भौंरा
|
भ्रमर, अलि, भृङ्ग, मधुकर, मधुप, मिलिन्द
|
|
52.
|
मोर
|
मयूर, शिखी, केकी, विरही, किन्नर
|
|
53.
|
मृत्यु
|
मौत, देहान्त, निधन,
स्वर्गवास, अवसान
|
|
54.
|
रात
|
रात्रि, रजनी, निशा, विभावरी, यामिनी,
कादंबरी
|
|
55.
|
राजा
|
नृप, महीप, भूपति, नरेश, भूप, अवनीश
|
|
56.
|
वन
|
जङ्गल, अरण्य, विपिन, कानन, कान्तार,
निर्जन
|
|
57.
|
विष्णु
|
लक्ष्मीपति, नारायण, चक्रपाणि, शेषशायी, माधव
|
|
58.
|
स्वर्ग
|
सुरलोक, देवलोक, परमधाम, दिव, द्धुलोक,
नाक
|
|
59.
|
सब
|
सर्व, समस्त, सकल, अखिल, संपूर्ण, समग्र,
निखिल
|
|
60.
|
समुद्र
|
जलधि, सागर, सिन्धु, पारावार, जलनिधि, नदीश
|
|
61.
|
सूरज
|
सूर्य, भानु, भास्कर, निकर, आदित्य,
रवि
|
|
62.
|
सिंह
|
केसरी, मृगराज, शार्दूल, नाहर, शेर, मृगेन्द्र
|
|
63.
|
सुन्दर
|
ललित, मनोहर, मनोरम, रम्य, मञ्जुल, चारू
|
|
64.
|
शिव
|
शङ्कर, महादेव, महेश, पशुपति, महेश्वर,
भूतेश
|
|
65.
|
सरस्वती
|
भारती, शारदा, इला, वीणापाणि, वीणावादिनी,
वागीश्वरी
|
|
66.
|
साँप
|
सर्प, अहि, भुजङ्ग, नाग, व्याल, विषधर, उरग
|
|
67.
|
संसार
|
विश्व, जगत, सृष्टि, लोक, भव, दुनिया
|
|
68.
|
सोना
|
स्वर्ण, कलधौत, हिरण्य, कञ्चन, कनक, जातरूप
|
|
69.
|
सेवक
|
भृत्य, दास, चर, किङ्कर, अनुचर, चाकर
|
|
70.
|
हाथी
|
गज, करी, कुञ्जर, दन्ती, दवि्रद, वितुण्ड
|
|
71.
|
हिरन
|
हरिण, मृग, कुरङ्ग, सारङ्ग
|
|
72.
|
हिमालय
|
हिमाद्रि, हिमगिरि, हिमवान, नगराज, नगेश
|